18 Nov NEPLODNOST JE BOLEST SZO
Saopštenje za javnost❗
Odgovor struki: DOKTORI CRNE GORE SPECIJALISTI ZA FERTILITET GINEKOLOZI ZDRAVSTVENI RADNICI MINISTARSTVO ZDRAVLJA CRNE GORE GRAĐANI❗
Neplodnost je BOLEST i NIJE STANJE! BOLEST JE SVJETSKI PRIZNATA i treba da se liječi BESPLATNO kao i svaka druga bolest!
Preveli smo zvanično i javno pojašnjenje BOLESTI KOJA SE ZOVE NEPLODNOST!
Negiranje činjenica koje struka iznosi u javnosti ne ide u prilog zdravstvenoj zaštiti građana Crne Gore❗
Fondacija – udruženje pacijenata traži jednaka prava na zdravstvenu zaštitu po Ustavu Crne Gore❗ A struku napominjemo na Hipokratovu zakletvu❗
Ključne činjenice
Neplodnost je bolest muškog ili ženskog reproduktivnog sistema definisana nemogućnošću postizanja trudnoće nakon 12 ili više mjeseci redovnog nezaštićenog seksualnog odnosa. Neplodnost pogađa milione ljudi reproduktivnog uzrasta širom svijeta – i utiče na njihovu porodice i zajednice. Procjene sugerišu da između 48 miliona parova i 186 miliona osoba širom svijeta živi sa neplodnošću. U muškom reproduktivnom sistemu, neplodnost je najčešće uzrokovana problemima u izbacivanju sperme, odsustvom ili niskim nivoom sperme, ili abnormalnim oblikom (morfologijom) i kretanjem (pokretnošću) sperme. U ženskom reproduktivnom sistemu, neplodnost može biti uzrokovana nizom abnormalnosti jajnika, materice, jajovoda i endokrinog sistema, između ostalog. Neplodnost može biti primarna ili sekundarna. Primarna neplodnost je kada osoba nikada nije zatrudnjela, a sekundarna kada je ostvarena najmanje jedna prethodna trudnoća. Njega plodnosti obuhvata prevenciju, dijagnostiku i liječenje neplodnosti. Jednak i ravnopravan pristup njezi o plodnosti ostaje izazov u većini zemalja, posebno u zemljama sa niskim i srednjim prihodima. Njega plodnosti rijetko ima prioritet u nacionalnim univerzalnim zdravstvenim paketima beneficija.
Šta uzrokuje neplodnost?
Neplodnost može biti uzrokovana nizom različitih faktora, bilo u muškom ili ženskom reproduktivnom sistemu. Međutim, ponekad nije moguće objasniti uzroke neplodnosti.
U ženskom reproduktivnom sistemu, neplodnost može biti uzrokovana:
poremećaji jajovoda kao što su blokirani jajovodi, koji su zauzvrat uzrokovani nelječenim polno prenosivim infekcijama (SPI) ili komplikacijama nebezbjednog abortusa, postporođajne sepse ili abdominalne/karlične hirurgije; poremećaji materice koji mogu biti inflamatorne prirode (kao što je endometrioza), urođene prirode (kao što je septirana materica) ili benigne prirode (kao što su fibroidi); poremećaji jajnika, kao što su sindrom policističnih jajnika i drugi folikularni poremećaji; poremećaji endokrinog sistema koji izazivaju neravnotežu reproduktivnih hormona. Endokrini sistem uključuje hipotalamus i hipofizu. Primjeri uobičajenih poremećaja koji utiču na ovaj sistem uključuju rak hipofize i hipopituitarizam.Relativni značaj ovih uzroka ženske neplodnosti može se razlikovati od zemlje do zemlje, na primer zbog razlika u pozadinskoj prevalenci SPI ili različite starosti ispitivane populacije.
U muškom reproduktivnom sistemu, neplodnost može biti uzrokovana:
opstrukcija reproduktivnog trakta koja uzrokuje disfunkcionalnost izbacivanja sperme. Ova blokada se može desiti u cijevima koje nose spermu (kao što su ejakulacioni kanali i semenske vezikule). Blokada je obično posledica povreda ili infekcija genitalnog trakta,hormonskih poremećaja koji dovode do abnormalnosti u hormonima koje proizvodi hipofiza, hipotalamus i testisi. Hormoni kao što je testosteron regulišu proizvodnju sperme. Primjeri poremećaja koji dovode do hormonske neravnoteže uključuju karcinom hipofize ili testisa, neuspjeh testisa u proizvodnji sperme, na primer zbog varikokela ili medicinskih tretmana koji oštećuju ćelije koje proizvode spermu (kao što je hemoterapija),abnormalna funkcija i kvalitet sperme. Stanja ili situacije koje uzrokuju abnormalni oblik (morfologiju) i kretanje (pokretljivost) spermatozoida negativno utiču na plodnost. Na primjer, upotreba anaboličkih steroida može izazvati abnormalne parametre sperme kao što su broj i oblik spermatozoida.
Faktori životne sredine i životnog stila kao što su pušenje, prekomjerni unos alkohola i gojaznost mogu uticati na plodnost. Pored toga, izlaganje zagađivačima i toksinima iz životne sredine može biti direktno toksično za gamete (jaja i spermu), što dovodi do njihovog smanjenog broja i lošeg kvaliteta, što dovodi do neplodnosti.
Zašto je važno rijšiti problem neplodnosti?
Svako ljudsko biće ima pravo na uživanje najvišeg mogućeg standarda fizičkog i mentalnog zdravlja. Pojedinci i parovi imaju pravo da odlučuju o broju, vremenu i razmaku između djece. Neplodnost može poništiti ostvarivanje ovih suštinskih ljudskih prava. Rješavanje neplodnosti je stoga važan dio ostvarivanja prava pojedinaca i parova na osnivanje porodice.
Širok spektar ljudi, uključujući heteroseksualne parove, istopolne partnere, starije osobe, pojedince koji nisu u seksualnim odnosima i one sa određenim zdravstvenim stanjima, kao što su neki sero-diskordantni parovi sa HIV-om i preživjeli od raka, može zahtijevati upravljanje neplodnošću i plodnost usluge njege. Nejednakosti i nejednakosti u pristupu uslugama njege plodnosti negativno utiču na siromašnu, neoženjenu, neobrazovanu, nezaposlenu i drugu marginalizovanu populaciju.
Rješavanje neplodnosti takođe može ublažiti neravnopravnost polova. Iako i žene i muškarci mogu da dožive neplodnost, često se smatra da žene u vezi sa muškarcem pate od neplodnosti, bez obzira da li su neplodne ili ne. Neplodnost ima značajan negativan društveni uticaj na živote neplodnih parova, a posebno žena, koje često doživljavaju nasilje, razvode, društvenu stigmu, emocionalni stres, depresiju, anksioznost i nisko samopoštovanje.
U nekim sredinama, strah od neplodnosti može odvratiti žene i muškarce od upotrebe kontracepcije ako se osjećaju pod društvenim pritiskom da dokažu svoju plodnost u ranom dobu zbog visoke društvene vrijednosti rađanja. U takvim situacijama, od suštinskog je značaja edukacija i intervencije za podizanje svijesti kako bi se odgovorilo na razumijevanje rasprostranjenosti i determinanti plodnosti i neplodnosti.
Rješavanje izazova NEPLODNOST
Dostupnost, pristup i kvalitet intervencija za rešavanje neplodnosti ostaju izazov u većini zemalja. Dijagnoza i liječenje neplodnosti često nisu prioritet u nacionalnim populacionim i razvojnim politikama i strategijama reproduktivnog zdravlja i rijetko su pokriveni finansiranjem javnog zdravstva. Štaviše, nedostatak obučenog osoblja i neophodne opreme i infrastrukture, kao i trenutno visoki troškovi ljekova za liječenje, predstavljaju velike barijere čak i za zemlje koje se aktivno bave potrebama osoba sa neplodnošću.
Dok su tehnologije potpomognute reprodukcije (ART) dostupne više od tri decenije, sa više od 5 miliona djece rođene širom svijeta iz ART intervencija, kao što je vantjelesna oplodnja (IVF), ove tehnologije su još uvijek u velikoj mjeri nedostupne, nedostupne i u mnogim djelovima svijeta, posebno u zemljama sa niskim i srednjim prihodima (LMIC).
Vladine politike mogle bi ublažiti mnoge nejednakosti u pristupu bezbjednoj i efikasnoj njezi plodnosti. Da bi se efikasno riješila neplodnost, zdravstvene politike treba da prepoznaju da je neplodnost bolest koja se često može spriječiti, čime se smanjuje potreba za skupim i loše dostupnim tretmanima. Uključivanje svijesti o plodnosti u nacionalne sveobuhvatne programe seksualnog obrazovanja, promovisanje zdravih stilova života kako bi se smanjili rizici u ponašanju, uključujući prevenciju, dijagnozu i rano liječenje polno prenosivih infekcija, sprečavanje komplikacija nebezbjednog abortusa, postporođajne sepse i abdominalne/karlične hirurgije, i rješavanje toksina iz životne sredine povezanih sa neplodnošću, su političke i programske intervencije koje sve vlade mogu sprovesti.
Pored toga, omogućavanje zakona i politika koje regulišu reprodukciju trećih strana i ART su od suštinskog značaja za osiguranje univerzalnog pristupa bez diskriminacije i za zaštitu i unapređenje ljudskih prava svih uključenih strana. Jednom kada se uspostave politike fertiliteta, od suštinske je važnosti osigurati da se njihova implementacija prati i da se kvalitet usluga kontinuirano poboljšava.
Odgovor SZO
SZO prepoznaje da je pružanje visokokvalitetnih usluga za planiranje porodice, uključujući usluge zdravstvene njege plodnosti, jedan od ključnih elemenata reproduktivnog zdravlja. Prepoznajući važnost i uticaj neplodnosti na kvalitet života i blagostanje ljudi, SZO je posvećena rješavanju problema neplodnosti i njege plodnosti:
Saradnja sa partnerima u sprovođenju globalnih epidemioloških i etioloških istraživanja neplodnosti.
Angažovanje i olakšavanje političkog dijaloga sa zemljama širom svijeta kako bi se neplodnost uokvirila u okviru pogodnog pravnog i političkog okruženja.
Podrška generisanju podataka o teretu neplodnosti za informisanje o raspodjeli resursa i pružanju usluga.
Izrada smjernica za prevenciju, dijagnostiku i liječenje muške i ženske neplodnosti, kao dio svjetskih normi i standarda kvalitetne njege u vezi sa njegom ploda.
Kontinuirano revidiranje i ažuriranje drugih normativnih proizvoda, uključujući laboratorijski priručnik SZO za ispitivanje i obradu ljudske sperme.
Saradnja sa relevantnim zainteresovanim stranama, uključujući akademske centre, ministarstva zdravlja, druge organizacije UN, nedržavne aktere (NSA) i druge partnere na jačanju političke posvećenosti, dostupnosti i kapaciteta zdravstvenog sistema za pružanje zdravstvene njege plodnosti na globalnom nivou.
Pružanje tehničke podrške na državnom nivou državama članicama u razvoju ili jačanju implementacije nacionalnih politika i usluga vezanih za plodnost.
Reference
Svetska zdravstvena organizacija (SZO). Međunarodna klasifikacija bolesti. revizija (ICD-11) Ženeva: SZO 2018. Mascarenhas MN, Flakman SR, Boerma T, et al. Nacionalni, regionalni i globalni trendovi u prevalenciji neplodnosti od 1990. godine: sistematska analiza 277 zdravstvenih istraživanja. PLoS Med 2012;9(12):e1001356. doi: 10.1371/journal.pmed.1001356 [Prvo objavljeno na mreži: 29.12.2012] Boivin J, Bunting L, Collins JA, et al. Međunarodne procjene prevalencije neplodnosti i traženja liječenja: potencijalna potreba i potražnja za medicinskom njegom za neplodnost. Ljudska reprodukcija (Okford, Engleska) 2007;22:1506-12. doi: 10.1093/humrep/dem046 [objavljeno na mreži First: 2007/03/23]Rutstein SO, Shah IH. Neplodnost i bezdetnost u zemljama u razvoju. Ženeva: Svetska zdravstvena organizacija 2004. Gore AC, Chappell VA, Fenton SE, et al. EDC-2: Druga naučna izjava Endokrinog društva o hemikalijama koje ometaju rad endokrinog sistema. Endokrini pregledi 2015;36:E1-E150. doi: 10.1210/er.2015-1010Segal TR, Giudice LC. Pre početka: izloženost životnoj sredini i reproduktivni i akušerski ishodi. Fertiliti and Steriliti 2019;112(4):613-21.Zegers‐Hochschild F, Dickens BM, Dughman‐Manzur S. Ljudska prava na vantjelesnu oplodnju. Međunarodni časopis za ginekologiju i akušerstvo 2013;123:86-89.
Izvor https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/infertility
U nastavku Hipokratova zakletva koja je usvojena 1946. u Ženevi
У часу када ступам међу чланове лекарске професије свечано обећавам да ћу свој живот ставити у службу хуманости.
Према својим учитељима сачуваћу дужну захвалност и поштовање.
Свој позив ћу обављати савесно и достојанствено.
Највећа брига ће ми бити здравље мог болесника.
Поштоваћу тајне онога ко ми се повери.
Одржаваћу свим својим силама част и племените традиције лекарског звања.
Моје колеге ће бити моја браћа и сестре.
У вршењу дужности према болеснику неће на мене утицати никакви обзири, етничко порекло, род, вера, националност, раса, сексуална оријентација, политичка или класна припадност.
Апсолутно ћу поштовати људски живот од самог почетка.
И под претњом нећу попустити да се искористе моја медицинска знања, супротна законима хуманости.
Ово обећавам свечано, слободно позивајући се на своју част.